Το θέμα σε κείμενο

Γράφει ο Ευάγγελος Γ. Σπύρου, εκδότης του «Ασφαλιστικού ΝΑΙ»

Η Βάσω Βουγιούκα, πρωταθλήτρια της ξιφασκίας, πρέσβειρα των πρόσφατων ευρωπαϊκών αγώνων στο Μπακού, ολυμπιονίκης του Λονδίνου και με πάμπολλες παγκόσμιες κατακτήσεις και πρωτιές στους καλύτερους αθλητές του αθλήματος, με όλων των αποχρώσεων μετάλλια (χρυσά και αργυρά και χάλκινα), μας δίνει την ευκαιρία να γράψουμε για τη σημασία του ξίφους και σπάθης στη διάρκεια αγώνων σε ατομικό αλλά και ομαδικό ή εθνικό πολιτιστικό επίπεδο, σε πολεμικούς ή ειρηνικούς καιρούς.

Τη γνώρισα μέσω της κόρης μου Ελπίδας από κοντά, την εποχή που αρνήθηκε να κάνει μεταγραφή στην τουρκική εθνική ομάδα, φέρνοντας συγκίνηση και εθνική υπερηφάνεια σε όλους τους Έλληνες. Δέχθηκε πρόταση έναντι 500.000 ευρώ (διάφορες αμοιβές) να αγωνίζεται με τα τουρκικά χρώματα αλλά είπε όχι, τονίζοντας ότι το ΕΘΝΟΣΗΜΟ ΔΕΝ ΠΩΛΕΙΤΑΙ!

Μάλιστα τότε δεν είχε ΚΑΜΙΑ οικονομική υποστήριξη από την ελληνική πολιτεία! Ούτε γιατρό στις προπονήσεις! Τότε τη σύστησα στη ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΤΙΚΗ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ, η οποία την ενίσχυσε οικονομικά με χορηγία για αποδοτικότερη προπόνηση και συνεχίζει ώς σήμερα.

Η ξιφασκία ήταν στα αγωνίσματα της έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στη σύγχρονη εποχή ανήμερα 25ης Μαρτίου 1896 και ημέρας Πάσχα όπου έλαβαν μέρος 241 αθλητές από 14 χώρες, χωρίς καμία γυναικεία τότε συμμετοχή! Στους Ολυμπιακούς Αγώνες του 2012 στο Λονδίνο, η Βάσω Βουγιούκα μας συγκλόνισε αναγκασμένη να αγωνίζεται τραυματισμένη -όταν έσπασαν τα δόντια της- και να κατακτήσει την 5η (ολυμπιακή) θέση! Ήταν στη συνέχεια και η αφορμή να προσπαθήσει περισσότερο στην προετοιμασία της για κατάκτηση θέσεως στους Ολυμπιακούς του Ρίο, το 2016!

Η λέξη ξίφος διαβάζεται στην Ιλιάδα και στην Οδύσσεια του Ομήρου, σ’ όλη την αρχαία Ελλάδα, στον Μεσαίωνα, στα νεότερα νεοελληνικά χρόνια στην Ελλάδα αλλά και στις ξένες χώρες το ίδιο, με την ίδια έννοια.

Ξίφος είναι η μακρά και ευθεία σπάθη. Όπλο επιθετικό και αμυντικό, αιχμηρό και αμφίστομο.

Από τα στοιχεία που πήραμε στο έργο “Ο ΕΝ ΤΗ ΛΕΞΕΙ ΛΟΓΟΣ” (εκδ. Γεωργιάδη), ήταν μικρότερο του μισού μέτρου και από το 400 π.Χ. ο Ιφικράτης το εδιπλασίασε. Ετοποθετείτο σε θήκη = κολεον, ο οποίος εκρεμάτο εκ τελαμώνος, φερόμενου εκ του δεξιού ώμου προς την αριστερά οσφύ. Οι Λακεδαιμόνιοι είχαν βραχύ ξίφος, την ξυήλη. Η λέξη ξίφος βγαίνει από το ρήμα ξέω, ξύω, οξύνω, σκίππω (νύττω=τρυπώ με οξύ όργανο, κεντώ «ἀλλ' εἷς τῶν στρατιωτών λόγχη αὐτοῡ τὴν πλευρὰν ἔνυξε», ΚΔ, Ιω.
19,34», ΚΔ) .Το ομηρικό ξίφος ελέγετο και Άορ και Φάσγανον.

Φάσγανο από το ρήμα σφάτω, σφάζω και φω, φονεύω. Από το σφάτω και σπάω=σύρω βγήκε η σπάθα. Άορ από το ρήμα αίρω, υψώνω, σύρω, από το άορ και ο αορτήρ = διά του οποίου αίρεται η τελαμών από το τλάω = αντέχει το βάρος. Στην αιολική διάλεκτο, το ξίφος εγράφετο κσίφος όπου ξ=κσ, όπως και στην κάτω Ιταλία όπου το ξέρω γράφεται κσέρω. Η λαβή του ξίφους ελέγετο μύκης. Από του μύκητος του ξίφους του Περσέως εκλήθη η πόλις Μυκήνη, Μυκήναι (Μυκήναι = η πόλις των ξιφομάχων, όπως με πληροφόρησε ο στρατηγός του Πυροβολικού Κώστας Θεοχάρης). Η αιχμή του ξίφους ελέγετο πειρά, εκ του πείρω που σημαίνει τρυπώ, περνώ, διασχίζω. Από το ρήμα σπάω-ω = σύρω λοιπόν βγήκε η σπάθη, το σπαθί για το οποίο λέει ο Κολοκοτρώνης “ετραβήξαμε τα σπαθιά και τους χαλάσαμε”. Το σπαθί σύρεται, τραβιέται, δεν κρέμεται άχρηστο, δεν είναι διακοσμητικό. Οι Έλληνες ουδέποτε έφερον ξίφος για λόγους ευγένειας ή ιπποτισμού. Ο Αχιλλέας όταν οργίστηκε εναντίον του Αγαμέμνωνος, γράφει ο Όμηρος ότι «έλκετο (έσερνε) δ’ εκ κολεοίο (θήκη) μέγα ξίφος..»! (Η Ιλιάδα Α,194). Με εφ’όπλου ξιφολόγχη όρμησαν και οι Εύζωνοι του 1940 φωνάζοντας αέρα! Σπάθα και στα Λατινικά spatha, στα Ιταλικά spada, spadola, στα Ισπανικά espada, στα Γαλλικά epee, Αγγλικά spade, Γερμανικά spaten… κοκ.

Με το ξίφος κατ’ εξοχήν αγχέμαχον όπλο, για σώμα με σώμα μάχες, πολεμούσαν οι ανδρείοι, οι ήρωες γι' αυτό και όσοι εμάχοντο εξ αποστάσεως με τόξο ήταν δειλοί. Και η λέξη Ήρως γράφεται με Ελληνικά σε όλες τις γλώσσες. Ο δειλός είναι λέξη που βγαίνει από το δέω (φοβούμαι) και ίλη (στρατ. Παράταξη): Αυτός που φοβάται τη στρατιωτική μάχη. Ο δειλός Πάρις με βέλος εκ του μακρόθεν σκότωσε τον Αχιλλέα και ο ίδιος ο αδερφός του Έκτωρ τον απο- κάλεσε “δειλό τοξότη”! («τοξότα λωβητήρ» – Ιλιάδα Λ,385, επειδή δεν αγωνίσθηκε εναντίον του Αχιλλέα σώμα με σώμα!)

Παρατηρώντας τον τρόπο που εχρησιμοποιούσαν το ξίφος οι Έλληνες δια μέσω των αιώνων (Αχιλλεύς, Περσεύς, Θησέας, Κολοκοτρώνης, Έλληνες αξιωματικοί και στρατιώτες του 1940) σε αντίθεση με άλλους λαούς της Δύσεως, βρίσκουμε τη διαφορά στη πάλη σώμα με σώμα και στη μάχη εξ αποστάσεως. νίκη με ξίφος προϋποθέτει ατομικά χαρακτηριστικά, ψυχική και σωματική δύναμη! Γενναίος είναι ο αγχιμαχητής και κατεξοχήν αγχέμαχον όπλο είναι το ξίφος.

Ο Οδυσσέας στον Τρωικό πόλεμο δεν πήρε μαζί του το τόξο επειδή ο τοξότης θεωρείτο δειλός και τον χαρακτήριζαν χωρίς αρετή όποιον δεν χρησιμοποιούσε ξίφος («ώλετο ανδρός αρετά»= χάθηκε η αρετή του ανδρός – Αρχίδαμος).

Γι' αυτό και στη μάχη του Μαραθώνα, οι Έλληνες αντίκρυσαν έκπληκτοι τους Πέρσες τοξότες να πετάνε βέλη εξ αποστάσεως. Τότε όρμησαν τρέχοντας εναντίον τους, σύροντας το σπαθί – ξίφος με τας ασπίδας τους επί τας κεφαλάς!

Και νίκησαν στη μάχη σώμα με σώμα. Οι εχθροί τους υπέστησαν πανικό και ήττα.

Εύχομαι να καταλάβουν την αξία του ξίφους όλοι. Εύχομαι η Βάσω να είναι καλοτύχερη στους αγώνες και στη ζωή! Τα ίδια σε όλους. Η κατοχή ξίφους σήμερα ίσως να μην έχει τη μορφή και την ονομασία σπάθης και να ονομάζεται Ελληνική Παιδεία, με όλες τις αρετές της.